LABORATUAR HİZMET ALIM İHALELERİNDE YAKLAŞIK MALİYETİN TESPİTİ

LABORATUAR HİZMET ALIM İHALELERİNDE YAKLAŞIK MALİYETİN TESPİTİ


I.GİRİŞ
Laboratuar Hizmet Alımı ihaleleri, sağlık kurumlarındaki laboratuarların ihtiyaç duyduğu cihaz ve cihazla birlikte çalışacak kit ve solüsyonların teminini bütünüyle yükleniciye bırakarak hizmet karşılığında tetkik sonucu bazında ödeme yapılmasını öngören bir hizmet alımı şekli olarak uygulanmaktadır. Bu tedarik usulünde yükleniciden Laboratuarın tefrişi, sarf malzemeleri, destek cihazlarının (güç kaynağı, havalandırma vb.) temini ile beraber onarım ve bakım personeli istihdamı istenebilmektedir.
Kit’le birlikte cihaz alımı şeklinde Laboratuar tahlil ve tetkiklerinin yaptırılması usulü sonrasında uygulamaya giren Laboratuar Hizmet Alımı; uygulamanın yeni oluşu, hizmet alımının kendine has güçlükleri ve Laboratuar hizmetinin teknik boyutu nedeniyle üzerinde durulması gereken önemli bir hizmet temini şeklidir.
Yaklaşık Maliyetin tespiti tüm ihalelerde olduğu gibi Laboratuar Hizmet Alım ihalelerinde de ihaleye verilen tekliflerin karşılaştırılması, ihalenin doğrulukla sonuçlandırılması ve daha birçok konuda önem taşımakta; sağlıklı ve gerçekçi tespit edilemeyen yaklaşık maliyet ise ihale bedelinin yüksek oluşması ve kamunun zarara uğraması başta olmak üzere birçok olumsuzluğa sebep olabilmektedir.
İlan süre ve şeklinin belirlenmesinde, aşırı düşük teklif sorgulamasında, yerli istekliler lehine fiyat avantajı konularındaki belirleyici rolü de göz önünde bulundurulduğunda; mevzuata uygun ve etkin fiyat araştırması ile maliyet analizi yapılarak ulaşılan bir yaklaşık maliyet bedelinin ihalenin sağlıklı sonuçlandırılmasına katkısı görülebilecektir.
Bu çalışmada uygulamada görülen yanlışlık ve eksiklikler nedeniyle Laboratuar Hizmet Alımı İhaleleri özelinde “hizmet alım ihalelerinde yaklaşık maliyetin tespiti” konusu irdelenmiş, önce yaklaşık maliyet genel esasları üzerinde durulmuş, ardından konu Laboratuar Hizmet Alımı özelinde ele alınmıştır.


II. GENEL ANLAMDA LABORATUAR HİZMET ALIMLARI
Hastalık profillerinin değişmesi, birçok hastalığın tanı ve tedavisinin yüksek teknoloji ürünü tıbbi cihazlarla sağlanabilir hale gelmesi sonucu sağlık kurumlarının cihazları temin mecburiyeti ortaya çıkmış; bu cihazların yüksek maliyetli, bakım ve onarımının güç, teknolojilerinde değişmenin hızlı olması gerekçeleriyle söz konusu teminin satın almalarla gerçekleştirilmesi yerine hizmet alımı şeklinde yapılması yönünde yasal düzenlemeler yapılmıştır.
Artan hasta potansiyeli ve bazı kurumların bu cihazları yeterli sayıda ve özellikte temin edememesi kaynaklı olarak hizmetlerin sunumunda yetersizlik ve aksamalar gerekçesiyle söz konusu uygulama başlatılmıştır.
Sayılan gerekçelerden de bahsedilen Sağlık Bakanlığı APK Başkanlığının 27.06.2003 tarih ve 2003/70 numaralı Genelgesiyle uygulamanın genel esasları ilk defa olarak duyurulmuştur. Birçok maddesi farklı genelgelerle yapılan değişiklik ve eklemelerden sonra bu genelge Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın 05.06.2008 tarihinde yayımladığı 2008/42 sayılı “Döner Sermaye Kaynaklarından Yapılan Alımlarda Uyulacak Usul ve Esaslar” konulu genelgesi ile uygulamadan kaldırılmıştır. Söz konusu genelgenin değişikliğe uğramamış hükümlerini tekrarlayarak Laboratuar Hizmet Alımı konusundaki diğer genelgeleri toparlayan bu genelge konumuz açısından da en güncel düzenleme hüviyetini taşımaktadır.
Bu noktada Laboratuar Hizmet Alımının mahiyeti, kapsamı ile yüklenici ve idareye yüklediği genel sorumlulukların görülebilmesi için farklı genelgelerdeki güncel düzenlemeler özet biçimde aşağıda sıralanmıştır.
-Laboratuar Hizmet Alımları için yıllara yaygın yüklenmelere girişilebilecektir.
-Hizmet verecek cihazlar ikinci el olabilecek ancak 10 seneyi aşmamış olacak, diğer taraftan garanti süresi de bu süreyi aşmayacaktır.
-Kurum idarecileri, kurum ihtiyaçları çerçevesinde değerlendirme yaparak hizmet alımına karar vereceklerdir. Bunun için ihtiyaç ve sonuç konularında Tedavi Hizmetleri ve Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüklerine bilgi verilmesi yeterli olacaktır.
-Hizmet alımı yoluyla sağlanan cihazın kuruma kurulması halinde montaj yerinin hazırlanması, tefrişi, gerekiyorsa havalandırma ve banyo cihazının kurulması ve cihazın hizmet sunabilir duruma getirilmesi için gerekli olan diğer düzenlemeler yüklenici firma tarafından yapılacaktır. Tıbbi cihazın/cihazların işletilmesi için gerekli olan her türlü dahili veya harici teknik parçalar ve kesintisiz güç kaynağı, yüklenici firma tarafından sağlanacaktır.
-Hizmet satın alımı yoluyla temin edilen tetkik ve tedavi maksadıyla kullanılan cihazın periyodik veya periyodik olmayan her türlü bakımları, tamir veya onarım için gerekli olan tüm yedek parçalar ve her türlü sarf malzemeleri yüklenici firma tarafından sağlanacaktır.
-Hizmet satın alınmasına karar verilen cihaz kuruma kurulacağı gibi kurum dışında kurulu olanlardan da hizmet satın alınabilecektir.
-Fiyatlandırmada Sağlık Uygulama Tebliğinde belirlenen birim fiyatlar esas alınacaktır.
-Tıbbi cihaz hizmet alımı yoluyla kiralanarak kuruma kurdurulacak olan cihazın/cihazların bakımı, onarımı, her türlü destek ve hizmete hazır halde tutulması için gerekli personel bulundurulması istenebilecektir.
-Fiyat farkı verilebilecek, fiyat farkına ilişkin ilgili Genelgede yer verilen esaslar uygulanacaktır.

Bu hükümlerden de anlaşılabildiği üzere yazımıza konu hizmet alımı; yıllara yaygın şekilde yapılabilen, yükleniciden 10 yaşından daha küçük ve garanti süresi devam eden cihazlar ve solüsyonlarıyla birlikte Laboratuar ortamının tüm gereklerinin temininin istenen, ayrıca ihtiyaç halinde bakım ve onarım işleri için teknisyen talebinin de mümkün olan, hizmet karşılığında SUT fiyatlarını geçmemek üzere ihale birim fiyatları kadar ödemenin yapılacağı bir hizmet alımı şekli olarak değerlendirilmelidir.


III.YAKLAŞIK MALİYET KONUSUNUN İHALE MEVZUATINDAKİ YERİ
Öncelikle Kamu İhale Kanunu, Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliği ve Kamu İhale Genel Tebliği’nde Yaklaşık Maliyet konusuyla ilişkili bölümler üzerinde durulacaktır.

3.1. Kamu İhale Kanununda Yaklaşık Maliyet’in yeri
Kamu İhale Kanunun çeşitli maddelerinde yaklaşık maliyet konusuna doğrudan veya dolaylı olarak değinildiği görülmektedir.
Kamu İhale Kanununun 9. maddesinde İhaleden önce idarece fiyat araştırması ile belirleneceği, KDV hariç olarak belirlenmesi, ihale dokümanlarında yer verilmemesi ve ihaleyle resmi ilişkisi bulunmayanlara açıklanmaması gerektiği, kanunun 62. maddesinde ise yaklaşık maliyetin bütçenin programlanması ve tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılacağı belirtilmiştir.
Ayrıca İhale ilan süreleri ve kurallarının belirlenmesi (Md.13), aşırı düşük teklif değerlendirmesi (Md.38), yerli istekli lehine fiyat avantajı (Md.63) konularında yaklaşık maliyetten yararlanılması şeklinde düzenleme yapıldığı görülmektedir.

3.2. Kar ve Genel Gider Karşılığının Göz Önünde Bulundurulması
Birim fiyat teklif alınan Laboratuar Hizmet Alımları yaklaşık maliyet belirleme çalışmalarında en sık görülen yanlışlıklardan biri; hesapta diğer maliyet unsurlarına(destek cihazları, Laboratuar tefrişi ve personel v.b) yer verilmeyerek test miktarları ve bu testlerin yaklaşık birim maliyetlerinin çarpımı sonucu oluşan toplam bedele ulaşılmakla yetinilmesi, genel giderler ve yüklenici karı göz önünde bulundurulmaması anlamına gelecek, Kit’le birlikte alımlarda kabul görebilecek bu usulun Laboratuar Hizmet Alımında aynen uygulanması yaklaşık maliyetin gerçekçi belirlenememesine sebep olabilecektir.
Bu yönden Laboratuar Hizmet Alımı değerlendirildiğinde Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliği’nin 7. maddesinde yer alan “idarece; her bir iş kaleminin miktarını ve yapım şartlarını gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birim fiyatı, bu fiyata dahil olan maliyetler, birimi ve diğer hususlar gösterilir. Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili her türlü unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez” düzenlemesi ile 12. maddedeki “Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli iş kalemlerinin bu Yönetmelik hükümlerine göre tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan her iş grubuna ait tutarların toplanması ile bulunan genel toplam tutar, katma değer vergisi hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 25 oranını geçmemek üzere kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle, yaklaşık maliyet tespit edilir” ifadesine göre işlem yapmak gerekecektir.
Bu durumda, Laboratuar Hizmet Alımlarında bu düzenlemelere uygun olarak birim test miktarlarının yaklaşık maliyet fiyat araştırması sonucu ulaşılan birim fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan katma değer vergisi hariç maliyet tutarı belirlenecek, bu tutar da “% 25 oranını geçmemek üzere kar ve genel gider karşılığını” içermek durumunda olacaktır.
Hizmet alımı olan bu alımda, mal alımında yaklaşık maliyetin belirlenmesinde kullanılmakta olan “test miktarlarının birim maliyet fiyatlarıyla çarpımı sonucu yaklaşık maliyetin belirlenmesi” şeklindeki maliyet belirleme usulü izlenmemeli, yüklenici tarafından sağlanması öngörülen Laboratuar tefrişi, gerekli bazı destek cihazları (havalandırma, güç kaynağı vb.) maliyetleri genel giderler olarak ele alınmalı ve söz konusu yüzde 25 oranı içinde değerlendirmelidir.
Yine bu konuyla bağlantılı olarak aynı yönetmeliğin 9. Maddesindeki “Personelçalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde …vasıflı personel için; yaptırılacak işin niteliği dikkate alınarak belirlenen ücretlerin brüt tutarı ile bu ücret üzerinden hesaplanan işveren payı dikkate alınarak hesaplama yapılır” ifadesinin gereği yerine getirilmeli, onarım ve bakımda görevli personel istihdamı söz konusu ise yaklaşık maliyetin belirlenmesinde bu unsur da genel giderler içinde göz önünde bulundurulmalıdır.
Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın 05.06.2008 tarihli “Döner Sermaye Kaynaklarından Yapılacak İhalelerde Uyulması Gereken Usul ve Esaslar” konulu genelgesi ” 1/e maddesindeki; “…Birim fiyat teklif mektubu eki cetvelde yüklenici kârı ile sözleşme gideri ve genel giderler ayrı bir iş kalemi olarak gösterilmeyecek, teklif edilen birim fiyatların yüklenici kârı ile sözleşme gideri ve genel giderler dâhil fiyatlar olduğu kabul edilecektir.” hükmü yukarıdaki mevzuat hükümleriyle birlikte değerlendirildiğinde, yaklaşık maliyet birim fiyatlarının da genel giderler dahil olmak üzere tespit edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılabilecektir.


3.3. Yaklaşık Maliyet Fiyat Araştırmasında Etkinlik:
Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliği 10. maddesinde Yaklaşık maliyetin tespitinde esas alınacak fiyatlar sayılmıştır. Laboratuar Hizmet Alımı ihalelerinin mahiyetindeki farklılık ve teknik ayrıntılarının yoğunlukta olması nedeniyle sayılan maddelerin konumuz özelinde tekrar değerlendirilmesi gerekmektedir.

3.3.1. Aynı veya benzer hizmetler için idare tarafından gerçekleştirilmiş ihaleler:
Laboratuar Hizmet Alım ihalesi için yaklaşık maliyet tespitinde de idarenin (Sağlık Kuruluşunun) daha önceki yıllarda yapmış olduğu ihaleler yol gösterici olacaktır. Laboratuar tetkikleri için çoğu hastanede önceki yıllarda kit’le birlikte cihaz alımı şeklinde ihale yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda söz konusu ihale birim fiyatlarının güncellenmiş bedelleri yaklaşık maliyet rakamının belirlenmesinde aydınlatıcı olacaktır. Ancak bu birim bedel güncellemelerinin doğrudan kullanımı yerine hizmet alımı kapsamındaki diğer maliyetlerin de eklenmesiyle dolaylı şekilde kullanımı uygun olacaktır.

3.3.2. Aynı veya benzer hizmetler için diğer idarelerce gerçekleştirilmiş ihaleler:
Laboratuar hizmet alımının yaklaşık maliyet fiyat araştırmasında Laboratuar Hizmet Alımı yapmış diğer idarelerden de fiyat sorulması gerekmektedir.
Bu noktada fiyat istenecek idarenin(hastanenin) ve bedeli talep edilen ihalenin, yaklaşık maliyeti araştırılan idare ve ihale ile emsal olmasına dikkat edilmelidir.
Bunun sağlanabilmesi için fiyat istenecek sağlık kuruluşunun öncelikle Laboratuar Hizmet Alımı ile bu ihtiyacı tedarik etmiş olması gerekmektedir. Laboratuar Hizmet Alımı şeklinin yaygınlaşmaması nedeniyle bu ihtiyacı Kit’le birlikte cihaz edinme yoluyla gidermiş civar hastanelerden fiyat alınması gerçekçi bir yaklaşık maliyet rakamına ulaşılamamasına sebep olabilmektedir. Mal alımı şeklinde kurgulanmış bulunan, maliyet unsurları bakımından farklılıklar taşıyan kit’le birlikte alım bedeline Laboratuar Hizmet Alımı yaklaşık maliyet tespitinde doğrudan kullanılması sakıncalar doğurabilmektedir. Kit’le birlikte cihaz alımı sonucu oluşan bedelin Laboratuar Hizmet Alımı yaklaşık maliyet tespitinde kullanılma zorunluluğu varsa gerçekçi bir yaklaşık maliyet rakamına ulaşması için kitlerin test birim maliyetine diğer gider ve yüklenici karının da (yüzde 25’le sınırlı kalmak üzere) eklenmesi gerekecektir.

Yaklaşık Maliyette esas alınacak idarenin de Laboratuar Hizmet Alımı gerçekleştirmiş olması halinde de dikkate alınması gereken hususlar bulunmaktadır.
Öncelikle hastanelerin yakın ölçekte olması ve dolayısıyla yakın ölçekte bir laboratuar için hizmet alımı yapmış olması gerekmektedir. Aksi halde tetkik parametreleri miktar bakımından yakın olmayacak, daha fazla test miktarı çalışıldığı durumda birim maliyetin düşmesi söz konusu olacağından yaklaşık maliyete bu rakamın esas olması söz konusu olamayacaktır.
Teknik şartnamelerde belirlenen cihaz özellik ve standartlarının benzer olması da göz önünde bulundurulmalıdır. Zira farklı teknik özellikteki cihazlar ve tetkikler farklı bedelde olacaklarından yaklaşık maliyet için referans kaynağı olamayabileceklerdir.
Ayrıca idarelerin benzer parametreler için ihaleye çıkmış olmaları da göz önünde bulundurulmalıdır.

Söz konusu alım bir hizmet alımı olması dolayısıyla cihaz nitelikleri ve tetkik solüsyonu özelliklerinden ayrı olarak yükleniciden talep edilen diğer hizmetler de maliyet kalemleri olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin onarım için personel talep edilen idarenin birim maliyetlerinin personel hizmeti talep etmeyen ihalenin yaklaşık maliyet araştırması için doğrudan esas alınması uygun olmayacaktır.

Yakın ölçekte laboratuara benzer teknik standartlarda cihaz, yakın miktar ve nitelikte solüsyon ve yakın mahiyette hizmet için ihaleye çıkmış idarenin tespiti çok güçlükle mümkün olacağından söz konusu şartların çoğunu veya önemli kısmını taşıdığı düşünülen idarenin fiyatlarının esas alınmasıyla yetinilecektir.

3.3.3. İlgili meslek odalarınca belirlenmiş fiyatların istenmesi
İdarenin bulunduğu İl Ticaret Odasından fiyat araştırmasına ilişkin fiyat alınması birçok idare tarafından kullanılan bir yöntemdir. Ancak Laboratuar Hizmet Alımı yaklaşık maliyet tespitinin yukarıda sayılan kendine özgü güçlükleri göz önünde bulundurulduğunda, yaklaşık maliyet için esas alınabilecek gerçekçi bir bedelin Ticaret Odası tarafından bildirilmesi de güç olmaktadır.

3.3.4. Fiyatın uzman bilirkişilerden soruşturma ile tespiti
Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliği 10. maddesi son bendinde bulunan“İhale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerine ilişkin fiyatların (a), (b) ve (c) bentlerine göre tespit edilememesi halinde, konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulacak fiyatlar esas alınır.
Sağlık kurumunda teknik bilgisi ile yaklaşık maliyet tespitinde katkı sağlayacak uzmanların (biyokimya ve mikrobiyoloji uzmanı gibi) yeterli sayıda olmaması halinde yaklaşık maliyet tespitinin gerçekçi tespit edilememesi ihtimalinin ortaya çıkmaması için idare dışından uzman bilirkişi ve ekspertizlerden faydalanmak mümkün olacaktır.
Ayrıca aynı noktada Yönetmeliğin 15.maddesindeki “İdarenin kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam ettiği personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması halinde, ihale yetkilisinin onayı alınmak kaydıyla, yaklaşık maliyeti tespit hizmeti, danışmanlık hizmet sunucularına ihale edilmek suretiyle de alınabilir” hükmü gereğince danışmanlık hizmetinden yararlanılması da mümkün olabilecektir.

3.3.5. Fiyat araştırma sonuçlarından herhangi birinin esas alınması:
İdareler yaklaşık maliyet hesabında (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen fiyatları herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.” düzenlemesi uyarınca hareket edilebilmesi de mümkün görünmektedir.
İdarelerin piyasa araştırması ile ortalama yerine tek bir fiyatın rayici en gerçekçi biçimde yansıttığını düşünmeleri halinde bu bedeli esas almaları mümkün olabilecektir. Ancak bu durumda yaklaşık maliyet belirleyen idare tek fiyatı esas alma (örneğin sanayi ve ticaret odası fiyatı) işlemini gerekçelendirmek durumunda olacaktır.

3.3.6. İlgili firmalardan fiyat alınması:
Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliği 11. maddesinde “Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar katma değer vergisi hariç istenir” denilmektedir.
Laboratuar Hizmet Alımlarının teknik ayrıntıları bulunduğundan ve teknik şartnamede belirlenen cihaz ve solüsyon özellikleri ihale bedelini doğrudan etkilediğinden fiyat teklifi ve proforma fatura istenen firmalara teknik şartnamenin gönderilmesi gerekecektir. Bu fiyatların aynı koşulları taşıyan yazılarla istenmesi ve yazıların resmi kayıt dâhilinde gönderilmesi daha sonra ortaya çıkması muhtemel ihtilaflarda başvurulabileceğinden önem taşımaktadır.
Firmalardan fiyat sorulması durumunda Laboratuar Hizmet Alımı için fiyat sorgulaması yapılıyorsa, fiyat sorulan firmaların benzer iş olarak laboratuar hizmet alımı gerçekleştirmiş bulunan firmalar olmalarına dikkat edilmelidir. Kit’le birlikte cihaz edinme iş deneyimlerinin Laboratuar Hizmet Alımlarında kullanılamadığı da göz önünde bulundurulduğunda, Laboratuar Hizmet Alımı fiyat araştırmasında her grup için daha önce kit’le birlikte alım yapan farklı firmalardan fiyat alınması şeklinde uygulama gerçekçi sonuç vermeyebilecektir.
Aynı yönetmeliğin aynı maddesi devamındaki: “İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ile proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir” hükmü mevcuttur.
Alımı gerçekleştirecek idarelerin yaklaşık Maliyet tespiti için fiyat talebi karşılığında firmalarca gönderilen fiyatların ihtiyacı karşılar mahiyette, teknik ve idari şartnamede belirtilen niteliklere uygun mal ve hizmetlerin fiyatı olduğu tespit edilmeli, ayrıca idareler rayiç fiyatlarla uyumsuzluk gösteren ve ortalama bedelden sapma gösteren fiyatları da göz ardı edebileceklerdir.

3.4.Tüm Tekliflerin Yaklaşık Maliyetin Üzerinde Olması:
Tekliflerin yaklaşık maliyeti aşması halinde ihale kararı için izlenecek prosedür Kamu İhale Genel Tebliğinde açıklanmış, “Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler” başlıklı bölümde, böylesi bir durumda İhale Komisyonunun yaklaşık maliyet tespit edilirken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını, yaklaşık maliyeti güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını, verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese etmesi ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak verilen teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirleyerek ihaleyi sonuçlandırması öngörülmüştür.
Yaklaşık maliyetin gerçekçi olmaktan uzak olduğunun İhale Komisyonu tarafından tespiti halinde ayrıca bir değerlendirme yapılması gerekecek, yaklaşık maliyet araştırmasının ihale kararına katkıda bulunmaması anlamına gelecek bu durum ihale sürecinin gereksiz yere uzaması sonucunu verecektir. Bu durum da gerçekçi maliyet analizi ile yaklaşık maliyetin belirlenmesinin önemini bir kere daha teyid etmektedir


IV.KONUYA İLİŞKİN SAĞLIK BAKANLIĞI GENELGELERİ

Sağlık Bakanlığı, Laboratuar Hizmet alımı konusu ile ilgili çeşitli düzenlemelerinde yaklaşık maliyet konusuna değinmiştir. Bunlardan Strateji Geliştirme Başkanlığının 05.06.2008 tarih ve 2008/42 sayılı, “Döner Sermaye Kaynaklarından Yapılacak İhalelerde Uyulması Gereken Usul ve Esaslar” konulu genelgenin XIV.Tıbbi Cihaz Hizmet Alımları başlığı altında; “Yaklaşık maliyetin tespitinde ve ihalede teklif edilen teklif bedellerinin değerlendirilmesinde; SUT’da belirlenen fiyatların ve bu fiyatlardan döner sermaye işletmelerimizin Hazine hissesi, SHÇEK payı ve Merkez payı yatırdıklarının da dikkate alınması gerekmektedir” ifadesine yer verildiği görülmektedir. Tetkik ve tahlil ödemelerinin çoğunlukla Sosyal Güvenlik Kurumuna SUT fiyatlarıyla yapıldığı ve döner sermayelerin söz konusu oranları yatırmak durumunda oldukları göz önünde bulundurulduğunda, döner sermayenin karlılıkla faaliyetini sürdürmesi için yaklaşık maliyetin söz konusu payların toplamı kadar bütçe uygulama talimatı rakamlarından daha az olması gerekecektir. Bunun için yaklaşık maliyet toplamının bütçe uygulama talimatı toplam rakamının söz konusu paylar toplamı kadar (veya daha fazla) altında olmasına dikkat edilmesi gerekecektir.
Söz konusu paylar toplamının ne olduğu ise ayrıca değerlendirilmelidir. Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı’nın 08.08.2005 tarih ve 2005/124 sayılı genelgesinde bu orana ilişkin parantez içinde “yaklaşık yüzde 20 oranında” ifadesine yer verildiği görülmektedir. Maliye Bakanlığı 02.05.2007 tarih ve 7586 sayılı yazısı uyarınca 01.01.2007 tarihinden itibaren hazine hissesinin yüzde 15’den yüzde 1’e indirildiği göz önünde bulundurulduğunda bu oranın aynı oranda azalacağı değerlendirmesi yapılabilmektedir.
Bununla birlikte 29.08.2007 tarih ve 78 sayılı Strateji Geliştirme Başkanlığı genelgesi de yukarıdaki düzenlemeyle birlikte değerlendirilmelidir. Söz konusu genelgede ise dağıtılacak ek ödeme miktarına ilişkin olarak, “Genel Bütçeye yatırılacak hazine payı oranının ne olduğuna bakılmaksızın kurum ve kuruluşlarca dağıtılacak ek ödeme tutarı tespit edilirken Hazine Payı her halükarda yüzde 15 olarak esas alınır” ifadesi bulunmaktadır. Bu durumda kurum (döner sermaye) karlılık ve verimliliği için söz konusu oranın yüzde 20 şeklinde değerlendirilmesi daha uygun olacaktır.


V.SONUÇ
Laboratuarın ihtiyaç duyduğu cihaz ve cihazla birlikte çalışacak kit ve solüsyonların teminini bütünüyle yükleniciye bırakarak sonuç karşılığı ödeme yapılmasını öngören Laboratuar Hizmet Alımı ihaleleri, yükleniciden Laboratuarın tefrişi, sarf malzemeleri ve destek cihazlarının (güç kaynağı, havalandırma vb.) temini ve ayrıca onarım ve bakım personeli istihdamı istenebilen bir uygulamadır. Uygulamanın yeniliği, hizmet alımının kendine has güçlükleri ve Laboratuar hizmetinin teknik boyutunun önemi yaklaşık maliyet tespiti konusunda da öne çıkmakta; bu durum çeşitli yanlışlıklara sebep olabilmektedir.
İlan süre ve şeklinin belirlenmesinde, aşırı düşük teklif sorgulamasında, yerli istekliler lehine fiyat avantajı konularındaki belirleyici rolü nedeniyle mevzuata uygunluk, etkin fiyat araştırması ve maliyet analizleri sonucunda yaklaşık maliyete ulaşılması önem taşımaktadır.
Söz konusu alım için tüm maliyet unsurları değerlendirilerek bu konudaki kamu ihale mevzuatı ve ilgili idare genelgelerine uygunlukla oluşturulan gerçekçi ve piyasa rayicine uygun şekilde oluşturulan yaklaşık maliyet bedeli ihalenin kurum ve kamu menfaatleri doğrultusunda sonuçlandırılmasında büyük pay sahibi olacaktır.